85. URODZINY DANIELA SZCZECHURY
- Pracuję tak, jakby każde ujęcie było ostatnim w moim życiu – parafrazuje Sergieja Eisensteina Daniel Szczechura, reżyser, z którego nazwiskiem wiążą się największe sukcesy polskiej animacji. Wielokrotnie nagradzany na festiwalach w Krakowie i Oberhausen, związany z łódzkim Studiem Małych Form Filmowych Se-Ma-For, którego klimat sprzyjał poszukiwaniom nowych środków wyrazu. Jutro, 11 lipca 2015, Daniel Szczechura obchodził będzie 85. urodziny.
Daniel Szczechura urodził się 11 lipca 1930 roku w Wilczogębach. W 1958 ukończył historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, a w 1962 studia na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi. Debiutancki film "Konflikty" (1960), zrealizował podczas praktyk w szkole filmowej, kiedy nadarzyła się okazja, żeby zrobić coś samodzielnie. Był to czas, gdy do debiutu fabularnego prowadziła długa droga asystowania ówczesnym mistrzom. Debiutujący animator w scenach udających melodramat ze starego kina – wykorzystał aktorów, podczas gdy publiczność kinowa była przedstawiona techniką wycinankową. W efekcie wydaje się, jakby oglądany przez widownię film był prawdziwszy niż życie, zupełnie jak w polskiej rzeczywistości lat 60-tych, w której władza decydowała o tym, co pokazać publiczności.
Satyryczny charakter mają także następne filmy Szczechury: "Maszyna" (1961), zrealizowana rok później "Litera" i przede wszystkim najgłośniejszy film tego okresu, "Fotel" (1963). Ludzie próbujący dojść do władzy, do tytułowego „fotela”, filmowani z lotu ptaka przypominają raczej pionki na szachownicy. Jury Krakowskiego Festiwalu Filmowego przyznało mu nagrodę dla najlepszego filmu w kategorii filmów animowanych za "interesujący temat o społecznym znaczeniu, potraktowany w oryginalnej, niestosowanej dotychczas formie".
W późniejszych filmach takich jak „Wykres”(1965), „Hobby”(1968), czy „Podróż”(1970), wciąż eksperymentuje z formą, wciąż jeszcze śmieszy, choć ponad doraźną interpretacją polityczną wybija się pewna powaga, ton egzystencjalnej wypowiedzi autora. Tworzy także filmy animowane dla dzieci, jak „Jeśli ujrzysz kota latającego po niebie…” czy "O królu Popielu" (1974), z międzynarodowej serii "Bajki narodów świata".
Kadry jego filmów mają kompozycję filmową, inaczej niż ruchome obrazy innych-malarskich twórców, takich jak Witold Giersz . Bliższe związki łączą je z poezją, bo jak mówi autor: Dla mnie dobry film animowany to odpowiednik dobrej piosenki, na przykład Agnieszki Osieckiej, Wojciecha Młynarskiego albo Brela. Strasznie bym chciał, żeby animacje miały właśnie taki kształt, żeby w krótkiej, zamkniętej formie zawierały i treść, i emocje.
Jest jednym z założycieli Stowarzyszenia Filmowców Polskich, w latach 1970-73 zasiadał w Zarządzie Głównym. Jest także wychowawcą wielu pokoleń na warszawskiej ASP – gdzie prowadzi pracownię filmu animowanego przy wydziale grafiki. Uczniem Daniela Szczechury jest jeden z najgłośniejszych polskich reżyserów filmów animowanych - Piotr Dumała.
Daniel Szczechura otrzymał m.in. Złoty Medal „Gloria Artis - Zasłużony Kulturze” (2008) oraz Nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich za całokształt dokonań artystycznych (2010).
Zapraszamy do lektury rozmowy z Danielem Szczechurą, która znajduje się w lipcowym numerze „Magazynu Filmowego”
Źródło: informacja prasowa Stowarzyszenia Filmowców Polskich
Na zdjęciu powyżej: Daniel Szczechura, fot. Adam Palenta/SFP